Johan Fabricius – komt die naam jou ook bekend voor? Dat zou zo maar eens kunnen, hij heeft namelijk een aantal bestsellers geschreven, zoals De scheepsjongens van de Bontekoe en Het meisje met de blauwe hoed. Fabricius werd geboren in 1899 in Nederlands-Indië. Hij was een avontuurlijk man die vele reizen ondernam, naar allerlei plekken op de wereld. Wellicht heeft Fabricius zijn avontuurlijke karakter van zijn vader geërfd of misschien vond zijn reislust zijn oorsprong in de vele reizen tussen Nederland en Nederlands-Indië die hij tijdens zijn jeugd maakte. De reiservaringen die Fabricius opdeed dienden vaak ter inspiratie van zijn boeken. Niet alleen plezierreizen, maar ook Fabricius’ reiservaringen tijdens de oorlog kregen een plek in zijn literatuur, bijvoorbeeld in zijn boek De oorlog van de kleine paardjes (1975). (KB)
De jaren dertig behoorden tot de gouden jaren van Fabricius’ schrijverscarrière. Tijdens deze periode gaf hij ook een aantal boeken uit die geïnspireerd zijn door zijn reizen naar Italië. (KB) Zo is het zonnige Italië het toneel van de roman Venetiaansch avontuur (1931). Het verhaal speelt zich af in de Parel van het Noorden, Venetië. De roman volgt Walther, een hardwerkende, knappe jongen van Oostenrijkse afkomst. Op een dag wordt hij naar het bureau van zijn baas geroepen en wordt hij op vakantie gestuurd. Walther weet in eerste instantie niet wat hij met deze vrije tijd moet en besluit uiteindelijk om zijn leven drastisch te veranderen. Hij wil op zoek naar een ‘dollarprinses’ – een rijk meisje – die ervoor zal zorgen dat hij er de rest van zijn leven warmpjes bij kan zitten. (Fabricius 1931: 32) Zodoende besluit Walther één van zijn oudste wensen in vervulling te laten gaan en vertrekt hij naar Venetië om daar zijn ‘sugarmommy’ te gaan zoeken. Op poëtische wijze beschrijft Fabricius de indrukken van Walther tijdens zijn eerste ontmoeting met de stad van zijn dromen:
Zoo begroet hij Venetië blootshoofds; zacht en verfrisschend strijkt om zijn slapen de zeelucht; hij ademt haar met volle longen in, ademt koolzuur in zijn bloed, dat er van gaat tintelen. Hij beseft, dat hij op dit oogenblik volkomen gelukkig is, en voelt, dat hij zich slechts met moeite bedwingen kan om niet te schreien. (Fabricius 1931: 44-45)
Veel beroemde plaatsen in Venetië krijgen een plek in het boek, maar de focus van Fabricius’ roman ligt bij de zoektocht van Walther naar een zachtaardig, maar vooral rijk, meisje.
Drie jaar later, in 1934, verscheen er een ander boek van Fabricius met een Italiaanse stad in de hoofdrol: Leeuwen hongeren in Napels. Deze roman volgt de avonturen van Circus Storm dat in Napels vertoeft. In het begin gaan de zaken van het circus voortvarend, maar verschillende gebeurtenissen zorgen ervoor dat het circus failliet gaat. De jonge advocaat Rambaldo Fittipaldi ziet zijn kans en besluit het circus te helpen, in de hoop naam te maken in Napels. De Italiaanse stad wordt niet alleen als magisch, maar ook achtergesteld beschreven. Napels is een plaats ‘waar de cultuur minder gejaagd voortschrijdt, waarschijnlijk reeds omdat ze zooveel ouder is, en waar een naïeve en licht ontvlambare fantasie zich nog steeds gaarne voedt met illusies, welke wij goedkoop hebben leeren noemen’. (Fabricius 1934: 1)
De omslag van Fabricius’ Een wereld in beroering, 1952.
Heel wat jaren later, in 1952, bracht Fabricius een ander soort boek uit. Het betreft het tweede deel van een boekenreeks gewijd aan zijn mémoires genaamd Een wereld in beroering. In dit boek schrijft Fabricius over zijn levenservaringen in de periode van 1936 tot 1946. Hierbij ligt de focus voornamelijk op de Tweede Wereldoorlog en hoe hij die heeft beleefd. Fabricius beschrijft hoe hij in 1939, vlak voor het aanbreken van de Tweede Wereldoorlog, besluit om met zijn gezin naar het idyllische Capri te gaan. Het blijkt echter niet meer het Capri te zijn dat de schrijver zich herinnerde. Op 1 september 1939 – Fabricius is dan nog steeds met zijn gezin op Capri – hoort Fabricius Hitler op de radio vertellen dat hij Polen is binnengevallen. Fabricius besluit daarna om Capri te verlaten en na een spannende terugreis weet hij de Nederlandse grens te bereiken. Een wereld in beroering is een ander soort boek dan de eerder beschreven romans in dit blog en is eerder informatief van karakter dan vermakend. Toch weet Fabricius de lezer te boeien met zijn karakteristieke manier van schrijven.
Ook na de oorlog blijft Fabricius boeken uitgeven, maar deze boeken zullen niet meer zo’n succes worden als die van voor de oorlog. In 1981 overleed de schrijver in het Groningse Glimmen. (KB)
Bibliografie
Fabricius, Johan, Een wereld in beroering: Verdere mémoires (1936-1946) van Johan Fabricius, ‘s-Gravenhage 1952.
Fabricius, Johan, Leeuwen hongeren in Napels, ’s-Gravenhage 1934.
Fabricius, Johan, Venetiaansch avontuur, ’s-Gravenhage 1931.
Koninklijke Bibliotheek (KB), ‘Johan Fabricius (1899-1981)’, https://www.kb.nl/themas/nederlandse-literatuur-en-taal/schrijversalfabet/johan-fabricius-1899-1981, geraadpleegd op 27 november 2021.